Mỗi năm, khi tiết trời chuyển mình sang xuân muộn – không khí trong lành, nắng nhẹ dịu dàng, cũng là lúc người Việt ta bước vào một trong những ngày lễ tâm linh sâu sắc và nhiều ý nghĩa nhất: Tiết Thanh Minh.
Nhưng bạn có thực sự hiểu rõ:
- Tiết Thanh Minh là gì, có nguồn gốc từ đâu?
- Tại sao lại gắn liền với nghi thức tảo mộ?
- Năm 2025, Tiết Thanh Minh kéo dài bao lâu và có phải là ngày nghỉ lễ không?
Hãy cùng khám phá chi tiết dưới đây nhé!
Tiết Thanh Minh Là Gì? Nguồn Gốc Từ Đâu?
Tiết Thanh Minh là tiết khí thứ 5 trong 24 tiết khí của lịch âm dương phương Đông. Theo nghĩa Hán Việt, “Thanh” là trong lành, “Minh” là sáng sủa – biểu trưng cho thời tiết dịu dàng, cảnh vật tươi mới sau mùa xuân. Và tết Thanh minh là ngày đầu tiên của tiết Thanh minh.
Trong Truyện Kiều, Nguyễn Du từng viết:
“Thanh minh trong tiết tháng ba,
Lễ là tảo mộ, hội là đạp thanh…”
Câu thơ gợi nhớ đến truyền thống lâu đời – rằng khi tiết trời trong sáng, ấm áp, cũng là lúc con cháu tìm về quê nhà, cùng nhau tảo mộ, tưởng niệm tổ tiên.
Nguồng gốc của Tết Thanh Minh gắn liền với người Trung Quốc, đây là một lễ hội truyền thống Trung Quốc được tổ chức bởi người gốc Hoa ở Trung Quốc đại lục, Hồng Kông, Macau, Đài Loan, Malaysia, Singapore, Campuchia, Indonesia, Philippines, Thái Lan và Việt Nam. Đây là lễ hội mùa xuân,[5][6] diễn ra vào ngày đầu tiên của tiết Thanh Minh, tiết thứ năm trong lịch âm dương truyền thống Trung Quốc. Ngày này thường rơi vào ngày thứ 15 sau Xuân phân, tương ứng với ngày 4, 5 hoặc 6 tháng 4 mỗi năm. Trong dịp Thanh Minh, các gia đình người Hoa đến thăm viếng mộ tổ tiên, dọn dẹp mộ phần và thực hiện các nghi lễ tưởng nhớ tổ tiên.
>> Phân biệt Chạp Mả và Tảo Mộ
Tại sao Tiết Thanh Minh lại gắn với Tảo Mộ?
Tảo mộ – hay còn gọi là “viếng mộ, làm sạch mộ” – là nghi lễ quan trọng nhất trong dịp Thanh Minh. Đây không chỉ là một phong tục, mà còn là biểu hiện lòng hiếu kính, biết ơn nguồn cội của con cháu với ông bà, cha mẹ, tổ tiên đã khuất.
Trong ngày này, các gia đình sẽ ra nghĩa trang, mang theo cuốc xẻng, hương hoa lễ vật để:
- Dọn cỏ, đắp đất, sửa sang lại phần mộ.
- Thắp hương, khấn vái và gửi gắm lòng thành.
- Gặp gỡ, sum vầy – bởi tảo mộ cũng là dịp đoàn tụ gia đình mang ý nghĩa kết nối thế hệ.
- Đặc biệt cảm động là hình ảnh nhiều người âm thầm chăm sóc những ngôi mộ vô danh, mộ không người thân thăm viếng – một nét đẹp nhân văn thể hiện lòng từ bi, bao dung của người Việt.
Tiết Thanh Minh 2025 bắt đầu khi nào? Kéo dài bao lâu?
Tiết Thanh Minh không có ngày cố định, vì được tính theo lịch dương. Năm 2025, tiết này sẽ bắt đầu vào ngày 4 tháng 4 (dương lịch) và kết thúc khoảng ngày 20 hoặc 21 tháng 4.
Trong khoảng thời gian này, bạn có thể chọn bất kỳ ngày nào thuận tiện để đi tảo mộ – không nhất thiết phải đúng ngày bắt đầu tiết khí.
Thanh Minh Có Phải Ngày Nghỉ Lễ Không?
Mặc dù mang ý nghĩa sâu sắc về văn hóa và tâm linh, Tiết Thanh Minh không phải là ngày nghỉ lễ theo quy định của Nhà nước. Tuy nhiên, với nhiều gia đình – đặc biệt ở nông thôn – đây là dịp quan trọng, được coi như một lễ riêng để con cháu thu xếp công việc, trở về quê hương thắp nén hương tri ân tổ tiên.
Hơn Cả Một Nghi Lễ – Là Bài Học Về Lòng Hiếu Thảo
Đi tảo mộ trong dịp Thanh Minh không chỉ là việc dành cho người lớn. Trẻ nhỏ cũng được bố mẹ, ông bà dẫn theo – để:
- Nhận diện phần mộ tổ tiên,
- Học cách gìn giữ đạo hiếu,
- Ghi nhớ truyền thống “uống nước nhớ nguồn”.
- Tiết Thanh Minh – vì thế – không chỉ là một ngày lễ, mà còn là cơ hội để truyền lửa văn hóa, giáo dục đạo đức gia đình, gắn kết thế hệ qua từng nén nhang, từng lời khấn nguyện.
>> Những điều cần lưu ý khi ra mộ thắp hương
Kết lại một mùa Thanh Minh
Trong nhịp sống hiện đại, giữa những bộn bề, Tiết Thanh Minh như một khoảng lặng để ta quay về… về với ký ức, với cội nguồn, với những người đã khuất nhưng luôn hiện hữu trong trái tim con cháu. Hãy dành một ngày trong dịp này – không chỉ để thắp hương cho tổ tiên, mà còn là lúc để lắng lại, nhắc nhớ mình sống sao cho xứng đáng với công ơn sinh thành, dưỡng dục.
Tiết Thanh Minh – một nét văn hóa đẹp, một truyền thống đầy nhân văn – mãi mãi là sợi dây thiêng liêng gắn kết con người với gia đình, với lịch sử, và với chính tâm hồn mình.
